AKTUALNOŚCI
|
Kuzynowie skrzypiec
Artykuł pochodzi z "Twoja Muza"
Szlachetny ród skrzypiec nie zaginie, a za sprawą niespodziewanych mezaliansów i poszukiwań nowego brzmienia, powstaną cuda, o jakich Stradivariusowi i Paganiniemu się nie śniło.
Współczesny wygląd skrzypiec tak bardzo zdominował nasze wyobrażenie na ich temat, że skrzypce z tubą albo metalowe wydają się nam dziwacznymi pomysłami znudzonych lutników. Nic podobnego wszystkie te eksperymenty wiązały się z poszukiwaniem nowych brzmień.
Niejeden zawodowy muzyk, w tym również skrzypek, nie wie, że istnieją niezwykle interesujące odmiany skrzypiec, bliżsi i dalsi krewni rodziny violino.
Skrzypce metalowe z nagłośnieniem tubowym
Zachwycają od pierwszego wejrzenia, ponieważ są połączeniem dwóch kompletnie różnych instrumentów. Eksponat wykonano z blachy mosiężnej, spojonej za pomocą cyny. W środkowej części korpusu znajduje się membrana. Mechanizm przenoszenia drgań składa się z czujnika i podstawka, którego wysokość reguluje się za pomocą śrub. Czujnik ma możliwość ustalenia wysokości podstawka, a tym samym regulacji docisku w celu osiągnięcia odpowiedniej barwy i najkorzystniejszego wzmocnienia dźwięku. Drgania czujnika są przenoszone na membranę, a wydobywający się z niej dźwięk wzmacnia tuba pochodząca z waltorni. Szyjka i główka pochodzą ze skrzypiec klasycznych 4/4.
Skrzypce łonowe
Powstały na terenie Niemiec na początku XX wieku. Gra się na nich w pozycji siedzącej, smyczkując podobnie jak na wiolonczeli. Na spodniej płycie instrumentu znajdują się dwa krótkie koreczki, służące do oparcia na kolanach oraz jeden dłuższy korek zamontowany na główce, który opiera się o łono grającego. Podstrunnica zaopatrzona jest w progi i oznaczenia interwałów: kwarty, seksty wielkiej, oktawy, undecymy i kwintdecymy. Istnienie progów wpływa na zaostrzenie barwy instrumentu, która przypomina brzmienie cytry. Pudło rezonansowe ma wymiary klasyczne, jednak struny założono w odwrotnej kolejności e2, a1, d1, g, przez co zmieniła się również konstrukcja wewnętrzna. Dusza i belka basowa są po przeciwnej stronie.
Skrzypce metalowe
Instrument został wykonany z blachy mosiężnej grubości 0,3 mm. Na wzór skrzypiec klasycznych sporządzono formę w gipsie (płyta dolna i górna), boczki wykonano z sześciu części. Ciekawostką jest chwyt konstrukcyjny, dzięki któremu blacha wytrzymuje naciąg czterech strun oprócz metalowej belki i duszy, budowniczy zastosował system promieniście rozchodzących się od podstawka mosiężnych belek wzmacniających konstrukcję wierzchniej płyty. Szyjka i guzik są przymocowane do pieńków drewnianych. Podstrunnica i szyjka z główką pochodzą z produkcji fabrycznej. Wymiary i strój odpowiadają ogólnie przyjętym dla skrzypiec 4/4.
Skrzypce beznarożnikowe Chanota
Nazwa skrzypiec pochodzi od nazwiska francuskiej rodziny Chanot, która zajmowała się budową instrumentów muzycznych. W 1827 roku jeden z synów Josepha Chanota, François, stworzył własną teorię budowy skrzypiec i według niej zbudował instrument. Były to właśnie skrzypce beznarożnikowe. Mają one okrągło giętą formę, prawie całkowicie płaskie płyty oraz podłużne otwory rezonansowe wzdłuż brzegów bocznych. Taki model można zbudować z jednego kawałka drewna. Podstawek skrzypiec umieszczony jest w środku górnej płyty. Nierozerwalnie związane jest z tym miejsce dla duszy skrzypiec, które musi być dokładnie wyliczone, aby wychwycić drgania włókien drzewnych. Niezwykłego uroku dodaje instrumentowi inkrustowany brzeg, na który składa się imitacja kości słoniowej i mahoniu.
Skrzypce kieszonkowe
Ich pierwowzorem, według Curta Sachsa, był arabski instrument smyczkowy rebec. W XVI wieku przyjęły nazwę pochette, co w języku francuskim oznacza kieszeń. Służyły one nauczycielom tańca, którzy ze względu na ich mały rozmiar nosili je w kieszeni. Ówczesne skrzypce kieszonkowe miały szerokość zaledwie 6 cm i wysokość 35 cm. W Polsce nazywano je surdynka lub poszetka. Kształt pudła przypomina dwa trapezy połączone płytką talią. W miejscu wystającego brzegu widzimy intarsję z hebanu i drzewa liściastego. Górna płyta wykonana jest ze świerku, a dolna płyta, szyjka i boczki z jawora.
Skrzypce trapezowe
Pomysłodawcą powstania skrzypiec trapezowych był francuski akustyk Feliks Savart. Ich nazwa jest ściśle związana z kształtem pudła rezonansowego, które w niczym nie przypomina wzoru klasycznych skrzypiec. Patrząc na główkę ze ślimakiem, komorę kołkową, szyjkę z gryfem, podstawek, strunociąg i podbródek, rozpoznamy, że są to jedyne elementy zachowane z konstrukcji i wyglądu tradycyjnych skrzypiec. Pudło ma kształt trapezu, a górna i dolna płyta są płaskie. Otwory rezonansowe przypominają wydłużone prostokąty i są ułożone równolegle do osi symetrii instrumentu z tym, że lewy jest bliżej brzegu skrzypiec niż prawy. Nie ma brzegów wystających, natomiast kant pudła chronią listewki z twardego drewna. Nie zastosowano również belki basowej.
Skrzypce nieme
Zostały skonstruowane po raz pierwszy około 1910 roku przez lutnika angielskiego. Instrument nie ma pudła rezonansowego, więc wydaje bardzo ciche dźwięki. Służy wyłącznie do ćwiczeń, można więc trenować w środku nocy bez obaw, że się obudzi sąsiadów. Obok fragmentów pudła rezonansowego zastosowano pieńki do wzmocnienia szyjki i guzika oraz listewkę wzmacniającą boczki. Skrzypce nieme być może znalazłyby zastosowanie również współcześnie, gdyby nie zostały wyparte przez tłumiki, które obok efektu wyciszenia pozwalają na uzyskanie dźwięku określonej barwy.
Mazanki
Nazwa ta pojawia się po raz pierwszy w Dziełach wszystkich Oskara Kolberga. Czytamy tam: (...) począwszy od zwożenia gości weselnych aż do pierwszej wieczerzy, skrzypek używa maleńkich skrzypków, bardzo piskliwych, zwanych mazanki, a w braku ich przewiązuje szyjkę zwyczajnych skrzypiec prawie na środku, przez co wydają głos piskliwy, podobny do mazanek.
Spód i boki wraz z guzikiem dla strunnika, szyjką, główką i otworami na kołki są w mazankach wycięte z jednego kawałka drewna. Do tej części używano przeważnie mocnego drzewa dębowego albo orzecha włoskiego. Wierzchnią płytę, najczęściej sosnową albo topolową, naklejano na boki spodu. Pozostałe części strunnik, podstrunnica, prożek mogły być z drewna dębowego albo śliwkowego. Otwory rezonansowe, podobnie jak w skrzypcach, są w kształcie litery f. Mazanki nazywano czasem skrzypeczkami bez duszy, co wiąże się ze specyficzną budową podstawki, która ma dwie nóżki: krótszą i dłuższą. Krótsza opiera się na wierzchniej desce, dłuższa przechodzi przez zrobiony w niej otwór i opiera się na spodniej płycie instrumentu. Mazanki są trzystrunowe, strojone w kwintach. Ich nazwa wywodzi się od mazania, czyli pocierania smyczkiem po strunach.
Instrumentem pokrewnym mazankom pod względem budowy są złóbcoki (od żłobienia w jednym kawałku drewna), zwane też gęślokami podhalańskimi. Zarówno mazanki w Wielkopolsce, jak i złóbcoki na Podhalu pod koniec XIX wieku zostały wyparte przez skrzypce fabryczne.
Pisząc artykuł o bliskich i dalszych krewnych rodziny violino, spotkałam się jeszcze z wieloma innymi odmianami i nazwami skrzypiec, np. skrzypce tenorowe, skrzypce gwoździowe, skrzypce diabelskie. Sądzę więc, że ów szlachetny ród nie zaginie, a za sprawą niespodziewanych mezaliansów i poszukiwań nowego brzmienia, powstaną cuda, o jakich Stradivariusowi i Paganiniemu się nie śniło.
"Twoja Muza" Magdalena Sołtysiak
Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. F. Chopina w Ostrzeszowie
|
|
WYBRANY REPERTUAR - OPERA ORAZ FILHARMONIA KRAKOWSKA
|
Opera Krakowska
01.12.2009
wtorek, godz. 11:00 Duża Sala
Marta Ptaszyńska "Pan Marimba"
Opera dla dzieci
Dyrygent: Sławek A. Wróblewski
02.12.2009
środa, godz. 18:30 Sala Kameralna
Igor Strawiński "Historia żołnierza"
03.12.2009
czwartek, godz. 11:00 Sala Kameralna
Igor Strawiński "Historia żołnierza"
05.12.2009
sobota, godz. 17:00 Duża Sala
Marta Ptaszyńska "Pan Marimba"
Opera dla dzieci
Dyrygent: Sławek A. Wróblewski
06.12.2009
niedziela, godz. 12:00 Duża Sala
Marta Ptaszyńska "Pan Marimba"
Opera dla dzieci
Dyrygent: Sławek A. Wróblewski
06.12.2009
niedziela, godz. 17:00 Duża Sala
Marta Ptaszyńska "Pan Marimba"
Opera dla dzieci
Dyrygent: Sławek A. Wróblewski
08.12.2009
wtorek, godz. 17:00 Duża Sala
Pokaz Studia Baletowego
11.12.2009
piątek, godz. 18:30 Duża Sala
Giacomo Puccini "Tosca"
Galowy spektakl z udziałem Andrzeja Dobbera w partii Scarpii
W rocznicę otwarcia nowego gmachu Opery Krakowskiej
Dyrygent: Tadeusz Kozłowski
12.12.2009
sobota, godz. 10:00 Cały budynek Opery Krakowskiej
Dzień Otwarty Opery Krakowskiej
Zapraszamy do zwiedzania Opery i wiele innych atrakcji
13.12.2009
niedziela, godz. 18:30 Duża Sala
Giacomo Puccini "Tosca"
Galowy spektakl z udziałem Andrzeja Dobbera w partii Scarpii
W rocznicę otwarcia nowego gmachu Opery Krakowskiej
Dyrygent: Tadeusz Kozłowski
14.12.2009
poniedziałek, godz. 18:00 Sala Kameralna
Spotkanie z Artystą
Ewa Biegas (sopran)
19.12.2009
sobota, godz. 18:30 Duża Sala
W.A. Mozart "Don Giovanni"
Dyrygent: Łukasz Borowicz
27.12.2009
niedziela, godz. 18:30 Duża Sala
L. Schiller, J. Maklakiewicz, M. Blajda "Pastorałka"
Misterium na Boże Narodzenie
Dyrygent: Tomasz Tokarczyk
29.12.2009
wtorek, godz. 18:30 Duża Sala
L. Schiller, J. Maklakiewicz, M. Blajda "Pastorałka"
Misterium na Boże Narodzenie
Dyrygent: Tomasz Tokarczyk
30.12.2009
środa, godz. 18:30 Duża Sala
Ch. Gounod, M. Ravel "Spojrzenia"
Spektakl baletowy
Dyrygent: Ruben Silva
31.12.2009
czwartek, godz. 18:30 Duża Sala
Koncert Sylwestrowy
Dyrygent: Ruben Silva
Więcej - www.opera.krakow.pl
---------------------------------------------------
Filharmonia Krakowska
2009-12-01
Wtorek, godz 20.00
KONCERT JAZZOWY
Alexi Tuomarila - fortepian
Jakob Bro - gitara
Andres Christensen - bass
Olavi Louhivuori - perkusja
2009-12-02
Środa, godz 19.30
LA TEMPESTA:
Jakub Burzyński - kontratenor
Tomasz Warmijak - tenor
Artur Janda - baryton
Roman Wawreczko - bas
Anton Birula - lutnia
Zespół wąskomenzurowych puzonów historycznych TROMBASTIC:
Piotr Wawreniuk - puzon altowy
Przemysław Bychawski - puzon tenorowy
Piotr Dąbrowski - puzon tenorowy
Robert Krajewski - puzon basowy
2009-12-03
Czwartek, godz 19.00
RECITALE MISTRZÓW W ROKU CHOPINOWSKIM
HAOCHEN ZHANG - fortepian
zwycięzca Van Cliburn International Piano Competition 2009
F. Chopin - 24 Preludia op. 28
J. Brahms - Wariacje na temat Haendla op. 24
I. Strawiński - Pietruszka (wersja fortepianowa)
2009-12-04
Piątek, godz 19.00
KONCERT ORATORYJNY
Orkiestra i chór Filharmonii Krakowskiej
Nicola Paszkowski - dyrygent
Mariusz Pędziałek - obój, obój damore, rożek angielski
Edyta Piasecka - sopran
G. Rossini - Semiramide, uwertura
G. Donizetti - Concertino na rożek angielski i orkiestrę
V. Bellini - aria Casta diva z opery Norma w wersji na obój d'amore i orkiestrę
V. Bellini - Koncert na obój i orkiestrę
G. Verdi - Quattro pezzi sacri
2009-12-05
Sobota, godz 18.00
KONCERT ORATORYJNY
Orkiestra i chór Filharmonii Krakowskiej
Nicola Paszkowski - dyrygent
Mariusz Pędziałek - obój, obój damore, rożek angielski
Edyta Piasecka - sopran
G. Rossini - Semiramide, uwertura
G. Donizetti - Concertino na rożek angielski i orkiestrę
V. Bellini - aria Casta diva z opery Norma w wersji na obój d'amore i orkiestrę
V. Bellini - Koncert na obój i orkiestrę
G. Verdi - Quattro pezzi sacri
2009-12-07
Poniedziałek, godz. 09.00, 11.00, 13.00
Sekrety muzyki
"Muzyka powietrza"
(koncert o godz. 13.00 objęty jest abonamentem D)
Anna Sokołowska, Sławomir Rokita - prowadzenie
Renata Żełobowska-Orzechowska - kier.muz., fortepian
Mateusz Bień - projekcje multimedialne
Renata Guzik - flet
Adam Kozłowski - waltornia
Wiesław Prządka - akordeon, bandoneon
Lindsay Davidson - dudy szkockie
Big Band ze Szkoły Muzycznej I i II st. im. B. Rutkowskiego
(Paweł Gajewski - dyrygent)
2009-12-09
Środa, godz. 19.30
KONCERT UNIWERSYTECKI
Marcin Dylla gitara
prof. dr hab. Ryszard Markiewicz - słowo
J. Rodrigo - Junto al Generalife
J. Rodrigo - Zarabanda lejana
J. Rodrigo - Entre olivares
M. M. Ponce - Sonata Romantica (Hommage a F. Schubert)
J. Rodrigo - Tres piezas espanolas
2009-12-10
2009-12-11
Czwartek, Piątek, godz. 18.00
MUSICA-ARS AMANDA
Kontrabas solo i w orkiestrze
Orkiestra Filharmonii Krakowskiej
Tomasz Chmiel - dyrygent
Marek Kalinowski - kontrabas
Włodzimierz Gazdeczka - kontrabas
Duszan Korczakowski - kontrabas
G. Bottesini - II Koncert kontrabasowy h-moll
G. Bottesini - Gran Duo Passione Amorosa
S. Koussevitzky - Koncert kontrabasowy fis-moll op. 3
B. Britten - Wariacje i fuga na temat Purcella op. 34
2009-12-12
Poniedziałek, godz. 10.00, 12.00
Sekrety muzyki
"Muzyka powietrza"
(koncert o godz. 13.00 objęty jest abonamentem D)
Anna Sokołowska, Sławomir Rokita - prowadzenie
Renata Żełobowska-Orzechowska - kier.muz., fortepian
Mateusz Bień - projekcje multimedialne
Renata Guzik - flet
Adam Kozłowski - waltornia
Wiesław Prządka - akordeon, bandoneon
Lindsay Davidson - dudy szkockie
Big Band ze Szkoły Muzycznej I i II st. im. B. Rutkowskiego
(Paweł Gajewski - dyrygent)
2009-12-13
Niedziela, godz. 12.00, Sala złota
KONCERT KAMERALNY
BRITTEN SINFONIA (Cambridge):
Jacqueline Shave, Miranda Dale - skrzypce
Martin Outram - altówka
Caroline Dearnley - wiolonczela
Emer McDonough - flet
Joy Farrall - klarnet
Huw Watkins - fortepian
Helen Yates - perkusja
G. de Machaut - Hoguetus David
H. Birtwistle - Double Hocket
J. S. Bach - Contrapunctus VII z Die Kunst der Fuge
H. Birtwistle - Lied
J. S. Bach - Contrapunctus XII z Die Kunst der Fuge
H. Birtwistle - Verses
J. S. Bach - Contrapunctus XVII Die Kunst der Fuge
Ch. Mason - nowe dzieło (premiera)
J. Ockeghem - Ut heremita solus
2009-12-17
Czwartek, godz. 19.00
KONCERT KAMERALNY
MICROLOGUS:
Patrizia Bovi - śpiew, harfa gotycka, trąba średniowieczna
Goffredo Degli Esposti - flauto bicalamo, cennamella, cornamusa
Gabriele Russo - viola, ribeca, trąba średniowieczna
Simone Sorini - śpiew, lutnia
Leah Stuttard - harfa, cimbali
Enea Sorini - tamburyn, naccaroni
Venite Amanti a la liçadra festa
- włoskie ballaty, madrygały i muzyka taneczna z okresu XIV wieku
(m.in. Francesco Landini, Geraldello da Firenze, Lorenzo da Firenze)
2009-12-18
Piątek, godz. 19.00, Sobota, godz. 18.00
KONCERT SYMFONICZNY
Orkiestra Filharmonii Krakowskiej
Gabriel Chmura - dyrygent
Kolja Blacher - skrzypce
I. Strawiński - Agon
I. Strawiński - Koncert skrzypcowy
P. Czajkowski - Dziadek do orzechów op. 71a, II akt
Więcej - www.filharmonia.krakow.pl
|
---------------------------------------------------
WARTO
ZOBACZYĆ W GRUDNIU
|
Koncert sylwestrowy w Filharmonii Krakowskiej
31 grudnia 2009, 18.00, Filharmonia Krakowska
Przy dźwiękach walców Straussa, przy cudownych ariach operowych oraz lampce szampana i wina spędzicie Państwo wspaniałe chwile poprzedzające przyjście Nowego 2010 Roku.
Wystąpią:
Ewelina Szybilska - sopran
Sebastian Perłowski - dyrygent
Krakowska Orkiestra Symfoniczna
Bilety do nabycia w Punkcie Informacji Miejskiej, ul. św. Jana 2 oraz w kasie Filharmonii Krakowskiej od 1 grudnia 2009 r.
Organizator: Krakowska Fundacja Sztuki, Patronat medialny: Radio Kraków
Program koncertu sylwestrowego
1. C.M. WEBER - Uwertura "Oberon"
2. CH. GOUNOD - Aria Małgorzaty z klejnotami
3. J. STARUSS - Walc "Odgłosy wiosny"
4. M. RAVEL - "Pawana"
5. F. LEHAR - "Pieśń o Willi" z Wesołej wdówki
6. P. TCHAIKOVSKY - Walc ze "Śpiącej Królewny"
7. J. STRAUSS - "Polka Trich-trach"
8. P. MASCAGNI - Intermezzo z I aktu "Cavalleria Rusticana"
9. G. PUCCINI - "O mio babbino caro"
CZ II
1. G. ROSSINI - Uwertura "Semiramidy"
2. PUCCINI - "Quando men'vo"
3. E Grieg - Peer Gynt "Poranek"
4. STRAUSS - Polka Trich-trach
5. OFFENBACH - "Aria ze śmiechem"
6. J. BRAHMS - "Taniec Węgierski no. 6"
7. F. LEHAR - "Meine Lippen sie kussen so heiss"
8. J. STRAUSS - "Nad Pięknym, Modrym Dunajem"
9. J STAUSS - "Marsz Radeckiego"
Organizatorzy zastrzegają sobie prawo zmian w programie.
|
|
|